Po stworzeniu Księstwa Warszawskiego w 1808, Joanna Żubr z swoim mężem Michałem Żubrem, przyjechali z wschodniej Galicji będącej pod zaborem austriackim. On wstąpił do wojska i wkrótce potem ona weszła do 2. pułku piechoty (4. kompania, 2. batalion) jako strzelec. Przebrała się w mundur męski i ukrywała swoją płeć przed kolegami i dowództwem, udawała młodszego brata swego męża. Potem podstęp się wydał, ale determinacja, odwaga i odporność na żołnierski trud spowodowała że pozwolono jej zostać w armii.
Brała udział w kampanii galicyjskiej przeciw Austrii. W bitwie o Zamość, 19 maja 1809, za swoje bohaterstwo dostała od księcia Poniatowskiego medal Virtuti Militari. Była jedną z pierwszych kobiet na świecie która otrzymała medal za bohaterstwo w walce oraz pierwszą kobietą oznaczoną tym najwyższym polskim odznaczeniem. Po tej kampanii przyłączyła się do 17. pułku piechoty w dywizji Dąbrowskiego. Jej mąż był podchorążym w tej samej jednostce. Ona była pierwszą kobietą w wojsku polskim która dostała promocję na sierżanta. Ich jednostka, teraz zwana Dywizją Wielkopolską, brała udział w kampanii moskiewskiej 1812. W czasie odwrotu Napoleona została oddzielona od swojej jednostki, ale udało jej się uciec z Rosji na własną rękę. W lecie 1813, po utracie Krakowa przez Poniatowskiego, dołączyła do polskich oddziałów w Saksonii i służyła wybitnie aż do traktatu pokojowego w Fontainebleau który zakończył wojnę. Razem z mężem wróciła do Polski. Ponieważ nie był możliwy dla nich powrót pod okupację rosyjską lub austriacką, osiedli w Wieluniu. Zmarła tam w 1852 w wieku około 80 lat podczas epidemii cholery. |
